Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Είναι η συχνότερη μιρκοαγγειακή επιπλοκή του Διαβήτη. Η εμφάνιση της εξαρτάται κυρίως από τη διάρκεια της διαβητικής νόσου. Έτσι μετά 20 έτη διαβητικής νόσου, η πιθανότητα εμφάνισης είναι 90%.

Παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση και εξέλιξη της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι

• Η υπεργλυκαιμία και η ποιότητα ρύθμισης σάκχαρου
• Το είδος του διαβήτη (ΣΔ1 και ΣΔ2)
• Η ηλικία εμφάνισης διαβήτη
• Η υπέρταση-δυσλιπιδαιμία → δυσμενής επίδραση
• Η παρουσία διαβητικής νεφροπάθειας → δυσμενής επίδραση
• Το οινόπνευμα  → δυσμενής επίδραση

Διακρίνουμε 3 τύπους διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας:

1. υποστρώματος , η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία στο βυθό του οφθαλμού μικροανευρυσμάτων, μικροαιμορραγιών, εξιδρωμάτων, ανωμαλιών στην πορεία των φλεβών, παρουσία αρτηριοφλεβικών αναστομώσεων
   1. παραγωγική, η οποία χαρακτηρίζεται από νεοαγγείωση και ανάπτυξη ινώδους ιστού κα τελικά τύφλωση
   1. ωχροπάθεια, η οποία χαρακτηρίζεται από οίδημα στην ωχρά κηλίδα με συνέπεια σημαντικού βαθμού μείωση της οπτικής οξύτητας

Η διαβητική αμφιβλητροειδοπάθεια οδηγεί σε ποσοστό 6% σε τύφλωση. Για τον έλεγχο διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας απαιτείται εξέταση του βυθού του οφθαλμού (βυθοσκόπηση) μια φορά ετησίως.

Για τη μείωση πιθανότητας εμφάνισης Διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας αλλά και την καθυστέρηση εξέλιξης της απαιτείται:

    α) άριστη ρύθμιση του σακχάρου αίματος

    β) διατήρηση καλής ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης

Σε κλινικά σημαντικό οίδημα της ωχράς κηλίδας καθώς και σε παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια συνιστάται φωτοπηξία με Laser.

Τέλος η εγκυμοσύνη αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ή επιδείνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδωπάθεια σε διαβητικές γυναίκες. Απαιτείται οφθαλμολογική εξέταση κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης, συστηματική παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς κα ένα έτος μετά τον τοκετό.

Διαβητική νεφροπάθεια

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης στην Ελλάδα αποτελεί τη σημαντικότερη νόσο που οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου.

Το 20-30% των διαβητικών κατά τη διάρκεια του σακχαρώδη διαβήτη, τόσο του τύπου 1 όσο και του τύπου 2, θα εμφανίσει διαβητική νεφροπάθεια.

Πρώιμο εργαστηριακό εύρημα που σηματοδοτεί την εμφάνιση διαβητικής νεφρικής νόσου είναι η παρουσία μιρκολευκωματινουρίας.

Σαν μικρολευκωματινουρία χαρακτηρίζεται η αποβολή 30-300mg λευκωματίνης στα ούρα 24ώρου. Ο έλεγχος για μικρολευκωματινουρία πρέπει να γίνεται μια φορά το χρόνο, και σε περίπτωση εμφάνισης μικρολευκωματινουρίας ανά 6μηνο.

Η αποβολή λευκωματίνης > 300mg/24ώρο χαρακτηρίζεται σαν λευκωματουρία και σημαίνει επιδείνωση της νεφρικής νόσου με ενδεχόμενη κατάληξη σε τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας.

Οι κυριότεροι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση μικρολευκωματινουρίας και την εξέλιξη της σε νεφρική νόσο τελικού σταδίου είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης και τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου.

Έτσι για την πρόληψη εμφάνισης και εξέλιξης της διαβητικής νεφρικής νόσου απαιτούνται:

    α) ρύθμιση αρτηριακής πίεσης < 130/80mg

    β) ρύθμιση σακχάρου με στόχο τιμή HbAic < 7%

Διαβητική Νευροπάθεια

Η Διαβητική νευροπάθεια χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση συμπτωμάτων δυσλειτουργίας των νεύρων σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη.

Η υπεργλυκαιμία αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα που ευθύνεται για την πρόκληση δυσλειτουργίας των νεύρων.

Η περιφερική πολυνευροπάθεια είναι η συχνότερη μορφή νευροπάθειας. Αφορά και τους 2 τύπους διαβήτη και τα 2 φύλα, παρουσιάζει βαθμιαία έναρξη και προοδευτική πορεία.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι: αιμωδίες-μουδιάσματα, παραισθησία-μυρμηκιάσεις, καυσαλγίες, μυϊκές κράμπες.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται αρχικά στα δάκτυλα των άκρων πόδων, ακολουθούν οι κνήμες μέχρι το ύψος των γονάτων. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εξαπλωθούν σε πιο κεντρικές περιοχές, όπως μηρούς και άνω άκρα.

Τα ενοχλήματα είναι εντονότερα τη νύχτα και σε προχωρημένα στάδια ο ασθενής δε δέχεται την επαφή με τα κλινοσκεπάσματα.

Συχνή, ιδίως στο Σακχαρώδη Διαβήτη 2, είναι και η προσβολή μεμονομένων νεύρων, όπως των οφθαλμοκινητικών νεύρων (υπεύθυνων για την κίνησης των οφθαλμών), ή άλλων περιφερικών νεύρων π.χ. ισχιακό. Η προσβολή των νεύρων αυτών έχει οξεία έναρξη και αποκαθίστανται προοδευτικά σε 3-6 μήνες.

Τέλος, η προσβολή του Αυτόνομου Νευρικού συστήματος ακολουθεί παράλληλη πορεία με εκείνη της περιφερικής πολυνευροπάθειας.

Τα κυριότερα συμπτώματα από την προσβολή του αυτόνομου Νευρικού συστήματος είναι:

• άφθονη εφίδρωση του προσώπου ιδίως μετά το γεύμα κυρίως τυριού
• ξηρότητα, ανιδρωσία κάτω άκρων με συνέπεια δημιουργία κάλων, εξελκώσεων
• ταχυκαρδία στην ηρεμία
• ορθοστατική υπόταση: εμφανίζεται δηλαδή ζάλη, θάμπος οράσεως, αίσθημα πτώσης κατά την έγερση από καθιστή θέση
• ανώδυνο έμφραγμα μυοκαρδίου
• ναυτία, έμετος, επιγαστραλγία, αίσθημα πληρότητας, που αποδίδονται σε καθυστερημένη κένωση του στομάχου
• δυσκοιλιότητα που μπορεί να εναλλάσσεται με διάρροια ακόμα και ακράτεια κοπράνων
• συχνουρία, νυχτουρία, κατακράτηση ούρων, ακράτεια ούρων, υποτροπιάζουσες λοιμώξεις
• στυτική δυσλειτουργία

Όσον αφορά την θεραπευτική αντιμετώπιση, της διαβητικής νευροπάθειας, ειδική θεραπεία για τη βελτίωση δυσλειτουργίας των νεύρων δεν υπάρχει.

Η άριστη ρύθμιση του σακχάρου επιδρά ευνοϊκά στην εμφάνιση και την επιβράδυνση εξέλιξης των διαφόρων μορφών διαβητικής νευροπάθειας.

Ο θεράπων ιατρός θα συστήσει την ανάλογη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου, της γαστροπάρεσης, της διάρροιας, της δυσκοιλιότητας, της στυτικής δυσλειτουργίας.

Η χρησιμοποίηση των διαφόρων θεραπευτικών σκευασμάτων μπορεί να βελτιώσει τη συμπτωματολογία και την ποιότητα ζωής των ασθενών, δε βελτιώνουν όμως την εγκατεστημένη βλάβη των νεύρων.

Μόνο η άριστη ρύθμιση του σακχάρου επιδρά ευνοϊκά στην εμφάνιση και την καθυστέρηση εξέλιξης των διαφόρων μορφών διαβητικής νευροπάθειας.

Στυτική δυσλειτουργία

Σαν στυτική δυσλειτουργία χαρακτηρίζεται η αδυναμία επίτευξης ή διατήρησης επαρκούς ποιότητας στύσης για ικανοποιητική σεξουαλική δραστηριότητα.

Απαραίτητοι παράγοντες για δημιουργία και διατήρηση στύσης είναι:

• επαρκής επιθυμία και σεξουαλική διέγερση
• φυσιολογική ανατομία πέους
• φυσιολογική αιμάτωση των αγγείων του πέους
• ακεραιότητα των αισθητήριων οδών και του αυτόνομου νευρικού συστήματος
• επαρκή επίπεδα τεστοστερόνης

Τα κυριότερα αίτια στυτικής δυσλειτουργίας είναι:

• σακχαρώδης διαβήτης
• αγγειακά αίτια
• ενδοκρινολογικά
• νευρολογικά (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας)
• φάρμακα
• μετά ακτινοβολία
• παχυσαρκία, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης καλύπτει το 1/3  των αιτίων στυτικής δυσλειτουργίας.

Η συχνότητα στυτικής δυσλειτουργίας ανέρχεται στο 50-70% των διαβητικών. Η συχνότητα εμφάνισης σχετίζεται με τη διάρκεια του διαβήτη, την ηλικία του ασθενούς, την ποιότητα ρύθμισης του σακχάρου, τις χρόνιες επιπλοκές.

Μετά 10 χρόνια διαβήτη ποσοστό > 50% των διαβητικών εμφανίζουν διαταραχές.

Τα κυριότερα αίτια στυτικής δυσλειτουργίας στο διαβητικό ασθενή είναι:

• διαβητική νευροπάθεια
• διαβητική αγγειοπάθεια
• φάρμακα (κυρίως κάποια που χορηγούνται για τη θεραπεία της υπέρτασης)

Σήμερα διατίθενται φαρμακευτικά σκευάσματα που μπορούν να βοηθήσουν τον διαβητικό να βελτιώσει τη στυτική λειτουργία.

Τα συνήθη φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται ευρέως είναι:

• η σιλδεναφίλη (Viagra)
• η ταδαλαφίλη (cialis)
• η βαρντεναφίλη (levitra)

Τα φάρμακα αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατόπιν ιατρικής εκτίμησης και καθοδήγησης (διαβητολόγου, καρδιολόγου, ουρολόγου).

Υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης

Η συχνότητα της υπέρτασης είναι 1,5-2 φορές μεγαλύτερη στους διαβητικούς ασθενείς από ότι στον υπόλοιπο πληθυσμό.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης είναι απαραίτητη γιατί η μείωση της Αρτηριακής πίεσης έχει σας αποτέλεσμα:

• μείωση του κινδύνου εμφάνισης και εξέλιξης της διαβητικής μικροαγγειοπάθεις (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, διαβητική νεφροπάθεια, διαβητική νευροπάθεια).
• Μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας από καρδιαγγειακές επιπλοκές (μείωση των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων κατά 10% και της στεφανιαίας νόσου κατά 16%.

Στόχος της θεραπείας της υπέρτασης είναι συστολική αρτηριακή πίεση (μεγάλη) ≤ 130 mm Hg και διαστολική αρτηριακή πίεση (μικρή) ≤ 80 mm Hg .

Για την αντιμετώπιση της υπέρτασης συνιστάται:

• Μείωση του σωματικού βάρους
• Άσκηση: μέτριας έντασης σωματικής άσκηση π.χ. γρήγορο βάδισμα 30-45 λεπτά ημερησίως 3-4 φορές την εβδομάδα
• Μείωση της ημερήσιας πρόσληψης αλατιού
• Περιορισμός στη χρήση οινοπνεύματος. Η μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος  είναι δυνατό να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης και αντίσταση στην αποτελεσματικότητα της αντιυπερτασικής θεραπείας. Επιπλέον αυξάνει την πρόσληψη θερμίδων.

Σακχαρώδης διαβήτης και στεφανιαία νόσος

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση επιπλοκών από την καρδιά (στηθάγχη, οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, αιφνίδιο θάνατο).

Στο Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 συχνά συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως η υπέρταση, η αντίσταση στην ινσουλίνη, οι διαταραχές των λιπιδίων, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή. Η συνύπαρξη των παραγόντων αυτών με το διαβήτη αυξάνει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο επιπλοκών από την καρδιά.

Οι διαβητικοί εμφανίζουν 3πλάσιο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σε σχέση με τους με διαβητικούς. Η στεφανιαία νόσος οφείλεται στην απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών που αιματώνουν το μυοκάρδιο. Τα κλασικά συμπτώματα είναι ο πόνος στο στήθος με πιθανή αντανάκλαση στην πλάτη, στο πηγούνι, στο αριστερό άνω άκρο, μπορεί να εκδηλωθεί όμως και με άτυπα συμπτώματα όπως πόνο στο επιγάστριο (στομάχι). Χαρακτηριστικό στο Σακχαρώδη Διαβήτη είναι ότι ένα σημαντικό ποσοστό διαβητικών μπορεί να μην εμφανίζουν συμπτώματα (σιωπηλή ισχαιμία μυοκαρδίου).

Η αιτιολογία της σιωπηλής ισχαιμίας του μυοκαρδίου είναι σύνθετη και για την εμφάνιση της συμβάλλουν πολλοί παράγοντες.

Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου εμφανίζεται με υπερδιπλάσια συχνότητα στους διαβητικούς. Επίσης η σοβαρότητα/πρόγνωση και οι επιπλοκές του οξέως εμφράγματος είναι περισσότερο δυσμενείς στους διαβητικούς.

Ο κίνδυνος καρδιαγγειακού θανάτου είναι 2 φορές μεγαλύτερος στους διαβητικούς άντρες και 5 φορές μεγαλύτερος στις διαβητικές γυναίκες. Έτσι η καρδιαγγειακή νόσος ευθύνεται για το 30% των θανάτων σε ΣΔ1 και 75% των θανάτων σε ΣΔ2.

Για την πρόληψη του καρδιαγγειακού κινδύνου συνιστάται να γίνεται ηλεκτροκαρδιογράφημα μια φορά το χρόνο και περαιτέρω έλεγχος εφόσον κρίνει ο θεράπων ιατρός.

Ιδιαίτερη σημασία τέλος για την πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου έχουν:

• Δίαιτα και μείωση του σωματικού βάρους επί παχύσαρκου
• Άσκηση
• Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης
• Θεραπευτική αντιμετώπιση των διαταραχών των λιπιδίων (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια)
• Διακοπή του καπνίσματος
• Η χορήγηση ασπιρίνης ή άλλων αντιαιμοπεταλικών παραγόντων σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.

Σακχαρώδης διαβήτης και διαταραχές των λιπιδίων

Στο Σακχαρώδη Διαβήτη συχνά συνυπάρχουν διαταραχές των λιπιδίων και συγκεκριμένα παρατηρείται αύξηση των τριγλυκεριδίων, μείωση της HDL (καλή) χοληστερόλης, φυσιολογική ή ελαφρά αυξημένη LDL (κακή) χοληστερόλη.

Η συνύπαρξη διαταραχών των λιπιδίων στο διαβητικό ασθενή αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η θεραπευτική αντιμετώπισή τους η οποία περιλαμβάνει:

• Δίαιτα με μείωση των προσλαμβανόμενων με τις τροφές κεκορεσμένων λιπών και αύξηση των προσλαμβανόμενων φρούτων και λαχανικών.
• Μείωση του σωματικού βάρους σε υπέρβαρα άτομα
• Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας
• Διακοπή του καπνίσματος
• Χορήγηση υπολιπιδαιμικών φαρμάκων σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού

Στόχος της θεραπείας θα πρέπει να είναι:

• Ολική χοληστερόλη < 200 mg/dl
• LDL χοληστερόλη < 100 mg/dl → προκειμένου για ασθενείς με γνωστή καρδιαγγειακή νόσο LDL χοληστερόλη < 70 mg/dl
• HDL χοληστερόλη > 40 mg/dl για άνδρες και > 50 mg/dl για γυναίκες
• Τριγλυκερίδια < 150 mg/dl

Ο έλεγχος των λιπιδίων πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 1 φορά ετησίως.

Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και σακχαρώδης διαβήτης

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης σχετίζεται με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ) ισχαιμικής αιτιολογίας. Οι πάσχοντες από ΣΔ έχουν διπλάσια πιθανότητα να παρουσιάσουν ΑΕΕ σε σχέση με μη διαβητικά άτομα και μάλιστα σε νεότερη ηλικία.

Τα ΑΕΕ σε έδαφος ΣΔ είναι μεγαλύτερης έκτασης με χειρότερες νευρολογικές επιπλοκές.

Η αθηρωμάτωση είναι υπεύθυνη για το 90% των ΑΕΕ. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι οι γνωστοί παράγοντες αθηρωμάτωσης: υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία, κάπνισμα και η πρόληψη των παραγόντων αυτών συνεπάγεται και πρόληψη των ΑΕΕ.

Περιφερική αρτηριακή νόσος και ΣΔ

• Η περιφερική αρτηριακή νόσος είναι η στένωση των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα τα πόδια. Αποτελεί συνέπεια της αθηρωμάτωσης των αγγείων.
• Οι κλινικές εκδηλώσεις της αρτηριακής στένωσης εξαρτώνται από το βαθμό στένωσης. Μεγάλου βαθμού στένωση ή χρόνια ολική απόφραξη μιας αρτηρίας προκαλεί αδυναμία αιμάτωσης στο σκέλος και ο ασθενής παραπονείται για πόνους κατά τη βάδιση ή την ανάπαυση. Ο πόνος κατά τη βάδιση καλείται διαλείπουσα χωλότητα. Ο πόνος εμφανίζεται αφού ο ασθενής διανύσει μια συγκεκριμένη απόσταση και εξαφανίζεται μετά από ανάπαυση 2-3 λεπτών. Ο πόνος συχνά εντοπίζεται στις γάμπες-κνήμες, στους μηρούς, γλουτούς ή τα πέλματα. Ο πόνος ανάπαυσης εμφανίζεται στο πρόσθιο μέρος του άκρου πόδα ή σε ολόκληρο το πόδι, εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της νύχτας αρχικά και προοδευτικά γίνεται συνεχής. Ο ασθενής αποφεύγει την ανύψωση του ποδιού γιατί αυτό επιδεινώνει τον πόνο. Έλκη ή γάγγραινα μπορεί να συνυπάρχουν ή επακολουθούν.
• Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ΠΑΝ (Περιφερικής Αρτηριακής Νόσου) είναι η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, η διάρκεια του Σακχαρώδους διαβήτη, το κάπνισμα.
• Η ΠΑΝ στους διαβητικούς εμφανίζεται 2-4 φορές συχνότερα από τους μη διαβητικούς, εμφανίζεται σε μικρότερη ηλικία, έχει ταχύτερη εξέλιξη και πολυεστιακή εντόπιση.

 Ασθενείς με ΠΑΝ, εμφανίζουν μεγάλο κίνδυνο για οξύ έμφραγμα και για οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου και ΑΕΕ.

Η πρόληψη εμφάνισης ΠΑΝ περιλαμβάνει την πρόληψη και αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου δηλαδή:

• Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης
• Μείωση χοληστερόλης
• Ρύθμιση του σακχάρου
• Μείωση του σωματικού βάρους
• Διακοπή καπνίσματος
• Να αποφεύγεται η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών

Σε ασθενείς με διαλείπουσα χωλότητα έχει εξαιρετικά ευεργετική επίδραση το τακτικό βάδισμα. Ο στόχος του τακτικού βαδίσματος είναι να μπορεί τελικά ο ασθενής να βαδίσει επί μια ώρα με ταχύτητα 3-4 χλμ/ώρα 4-5 φορές την εβδομάδα. Συνιστάται ο ασθενής να αρχίσει με μικρές αποστάσεις, τις οποίες θα αυξάνει βαθμιαία, ώστε να επιτύχει το στόχο μέσα σε 2-4 μήνες.

Τα αντιαιμοπεταλιακά-αντιπηκτικά φάρμακα βελτιώνουν την απόσταση βάδισης και μειώνουν τον κίνδυνο για έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ασθενείς με πόνο ηρεμίας, παρουσία ελκών ή γάγγραινας είναι υποψήφιοι για χειρουργική αντιμετώπιση. Θεραπεία εκλογής είναι η αύξηση της αιμάτωσης του σκέλους με κατάλληλη παρακαμπτήρια επέμβαση με τοποθέτηση μοσχεύματος. Εναλλακτικά μπορεί να γίνει διαδερμική αγγειοπλαστική με μπαλόνι και τοποθέτηση ενδοπροθέσεων stent.

Διαβητικό πόδι

Το διαβητικό πόδι χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη έλκους που  συνοδεύεται από βαθύτερη καταστροφή των ιστών και σύγχρονη λοίμωξη στον άκρο πόδα των διαβητικών.

Παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση εξελκώσεων στα πόδια των διαβητικών είναι:

• Διαβητική νευροπάθεια: ασθενείς με διαβητική νευροπάθεια είναι η ευάλωτοι σε τραυματισμούς που καταλήγουν σε εξέλκωση, παρουσιάζουν δυσλειτουργία των ιδρωτοποιών αδένων των κάτω άκρων, το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του και δημιουργούνται σχάσεις, ειδικά στην πτέρνα, που επιτρέπουν την είσοδο μικροβίων και την ανάπτυξη φλεγμονής. Επίσης οι μυϊκές ατροφίες και οι παραμορφώσεις του άκρου που οφείλονται στην νευροπάθεια προκαλούν αλλαγές στην κατανομή του βάρους στα πέλματα με αποτέλεσμα ανάπτυξη υπερκερατώσεων – κάλων και ελκών.
• Περιφερική αρτηριακή νόσος: συμβάλλει λόγω κακής αιμάτωσης στην εμφάνιση εξελκώσεων και δυσχεραίνει την επούλωση της.
• Αυξημένη πίεση στα κάτω άκρα όπως συνεχή πίεση όταν κάποιος φορά στενά-σκληρά παπούτσια ή άμεση μηχανική κάκωση, όταν ο ασθενής πατά με γυμνά πόδια σε αιχμηρά αντικείμενα.
• Μικροβιακή λοίμωξη: ο συνδυασμός νευροπάθειας, κακής αιμάτωσης και λοίμωξης μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένη νέκρωση, σήψη και γάγγραινα με κατάληξη τον ακρωτηριασμό.

Οδηγίες για την περιποίηση και προστασία των ποδιών των διαβητικών. Συνιστάται:

• Καθημερινό πλύσιμο των ποδιών με χλιαρό νερό.  Τα πόδια δεν πρέπει να παραμένουν πολλή ώρα στο νερό και η θερμοκρασία του νερού δεν πρέπει να ξεπερνά τους 37^ο C
• Καλό στέγνωμα των ποδιών ειδικά ανάμεσα στα δάχτυλα για την πρόληψη μυκητιασικών λοιμώξεων
• Αν το δέρμα είναι ξηρό χρήση ενυδατικής κρέμας, η οποία όμως δεν πρέπει να εφαρμόζεται ανάμεσα στα δάχτυλα ή πάνω σε πληγές
• Είναι προτιμότερη η χρήση λίμας για την περιποίηση των νυχιών. Το ελεύθερο άκρο των νυχιών πρέπει να είναι οριζόντιο. Να αποφεύγεται το κόψιμο των νυχιών και το πεντικιούρ
• Να μην χρησιμοποιούνται χημικά διαλύματα ή επιθέματα, νυστέρι, ψαλίδι ή άλλα αιχμηρά εργαλεία για την περιποίηση των ποδιών, την αφαίρεση σκληρύνσεων ή κάλων. Αφαίρεση σκλήρυνσης ή κάλων πρέπει να γίνεται με τροχό από εξειδικευμένα άτομα
• Τα παπούτσια πρέπει να είναι μαλακά, άνετα και σωστού μεγέθους. Σε ασθενείς με ξηρό δέρμα και παρουσία υπερκερατώσεων – κάλων συνιστώνται ειδικά υποδήματα με κατάλληλα σχεδιασμένους πάτους με σκοπό την ανακατανομή της πίεσης και την αποφυγή  τριβής στα άκρα των διαβητικών
• Τα παπούτσια πρέπει να ελέγχονται καθημερινά για σκισίματα, χαλίκια ή ύπαρξη ξένων σωμάτων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τραυματισμό στα πόδια
• Στη θάλασσα ή την παραλία να χρησιμοποιούνται πα΄ντα σαγιονάρες
• Να αποφεύγεται το περπάτημα με γυμνά πόδια μέσα ή έξω από το σπίτι
• Τα πόδια πρέπει να ελέγχονται καθημερινά για σκληροδερμίες, κάλους, παραμορφώσεις, κοψίματα, λοιμώξεις, αλλαγές στο χρώμα κα έλκη και να γίνεται έγκαιρη ενημέρωση του θεράποντος ιατρού

Τέλος έχει σημασία η διακοπή του καπνίσματος κα η ρύθμιση του διαβήτη