Από την Ξένη Ραυτοπούλου, Διαιτολόγο-Διατροφολόγο

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία νόσος που σχετίζεται άμεσα και σε μεγάλο βαθμό με τη διατροφή. Η σωστή διατροφή μπορεί να βελτιώσει τις τιμές του σακχάρου του αίματος, ενώ αντίθετα η λανθασμένη διατροφή μπορεί να ανεβάσει τις τιμές του σακχάρου κι έτσι να χειροτερεύσει την πορεία του ασθενούς. Δυστυχώς υπάρχουν πολλές διαδεδομένες απόψεις για την διατροφή στο σακαχαρώδη διαβήτη, οι οποίες είναι υπερβολικές και αναληθείς. Το αποτέλεσμα είναι τις περισσότερες φορές οι ασθενείς να θεωρούν ότι πρέπει να περιορίσουν σε μεγάλο βαθμό τα τρόφιμα που τρώνε, κι έτσι να στερούνται χωρίς λόγο. Παρακάτω εξετάζεται η ισχύς κάποιων απόψεων για τη διατροφή στο σάκχαρο.

1. Το ψωμί και τα μακαρόνια απαγορεύονται

Τρόφιμα που περιέχουν κυρίως υδατάνθρακες είναι το ψωμί και όλα τα δημητριακά, τα ζυμαρικά, οι πατάτες, το ρύζι, τα φρούτα, το γάλα και το γιαούρτι, τα κουλουράκια, οι πίτες, τα όσπρια. Κ.α. Οι υδατάνθρακες ανεβάζουν το σάκχαρο στο αίμα, αλλά μέσα στα φυσιολογικά όρια όταν δεν υπάρχει διαβήτης. Στο διαβήτη το σάκχαρο αυξάνεται πέρα απ’ τα φυσιολογικά όρια. Εκεί στοχεύουν και τα αντιδιαβητικά φάρμακα. Οι υδατάνθρακες είναι απαραίτητο στοιχείο της διατροφής μας, αφού με αυτούς λειτουργεί ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα. Είναι το κυριότερο καύσιμο του οργανισμού μας. Οπότε, όχι απλώς δεν απαγορεύονται αλλά επιβάλλεται να υπάρχουν στη διατροφή μας! Άλλωστε αν κάποιος ασθενής, που λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για το σάκχαρο, δεν τρώει υδατάνθρακες είναι βέβαιο ότι θα πάθει υπογλυκαιμία. Όταν ο διαβήτης είναι ρυθμισμένος, τότε η πρόσληψη υδατανθράκων δεν εκτοξεύει το σάκχαρο. Χρειάζεται, όμως, προσοχή στην ποσότητα! Οι υδατάνθρακες πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο και μοιρασμένοι μες στη μέρα. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις οι ασθενείς είναι ευαίσθητοι σε ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω τρόφιμα, το οποίο τους ανεβάζει πολύ το σάκχαρο. Είναι σημαντικό να βρεθεί αυτό το τρόφιμο και να καταναλώνεται σε πολύ μικρό βαθμό ή και καθόλου

2. Τα σύκα απαγορεύονται

Τα φρούτα έχουν ως βασικό υδατάνθρακα τη φρουκτόζη. Όπως και τα άλλα τρόφιμα με υδατάνθρακα ανεβάζουν το σάκχαρο. Κανένα φρούτο δεν απαγορεύεται. Ωστόσο, φρούτα πιο βαριά, όπως η μπανάνα, το σύκο και το σταφύλι καλό είναι να λαμβάνονται σε μικρές ποσότητες (π.χ. 1 σύκο, ½ μπανάνα, 5 ρώγες σταφύλι). Αν όμως, ο ασθενής ανακαλύψει ότι συγκεκριμένο φρούτο του εκτοξεύει το σάκχαρο ακόμη και σε μικρή ποσότητα, τότε καλό είναι να μην το τρώει. Τα φρούτα, επίσης, πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο (π.χ. 1-2 μπολάκια παγωτού).

3. Η ντομάτα ανεβάζει το σάκχαρο

Τα λαχανικά έχουν ελάχιστους υδατάνθρακες, οπότε δεν ανεβάζουν σε μεγάλο βαθμό το σάκχαρο. Στο διαβήτη επιτρέπονται όλα τα λαχανικά, αλλά με μέτρο. Ισχύει και σ’ αυτή την περίπτωση ότι αν ο ασθενής ανακαλύψει ότι κάποιο λαχανικό του ανεβάζει πολύ το σάκχαρο πρέπει να το περιορίσει.

4. Τα γλυκά απαγορεύονται

Αν τα σάκχαρα του ασθενούς είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια επιτρέπονται τα γλυκά. Βέβαια στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής, δηλαδή 1-2 φορές στις 15 μέρες. Αλλά αν ο διαβήτης είναι αρρύθμιστος, τότε ένα γλυκό θα ανεβάσει υπερβολικά το σάκχαρο, οπότε δεν συστήνεται. Υπάρχουν και γλυκά με γλυκαντικά, αντί για ζάχαρη. Επιτρέποντα αυτά τα γλυκά, αλλά αραιά. Προσοχή όμως πρώτον γιατί έχουν θερμίδες και δεύτερον γιατί δεν είναι και τόσο υγιεινά.

5. Το γλυκαντικό στέβια είναι καλύτερο από την ασπαρτάμη και τη φρουκτόζη

Η ζάχαρη αποτελείται από απλούς υδατάνθρακες και ανεβάζει το σάκχαρο γρήγορα και απότομα. Γι΄ αυτό έχουν βρεθεί κάποιες ουσίες (από φυσικές τεχνητές πηγές) οι οποίες

έχουν εκατοντάδες φορές πιο γλυκιά γεύση από τη ζάχαρη κι έτσι με ελάχιστη ποσότητα προσδίδουν γλυκύτητα χωρίς τις θερμίδες και τους υδατάνθρακες της ζάχαρης. Τέτοια γλυκαντικά είναι η σακχαρίνη, ασπαρτάμη, η σουκραλόζη, το ακετοσουλφαμικό κάλιο και η στέβια. Τα γλυκαντικά αυτά είναι όλα αποδεκτά από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και δεν είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι προκαλούν κάποια βλάβη παρά μόνο σε υπερβολικές ποσότητες. Έχουν δηλαδή ένα ανώτατο όριο ασφαλείας μέχρι το οποίο πρέπει αν καταναλώνονται. Τέτοιο έχει η ασπαρτάμη, αλλά και το γλυκαντικό στέβια. Και τα δυο γλυκαντικά λοιπόν είναι αποδεκτά, και τα δυο έχουν ανώτατο όριο ασφαλείας. Το ιδανικό είναι στην καθημερινότητα να χρησιμοποιείται ποικιλία από αυτά τα γλυκαντικά. Η φρουκτόζη δεν ανήκει σ΄ αυτή την κατηγορία καθώς έχει θερμίδες και υδατάνθρακες, απλώς πολύ λιγότερα σε σχέση με τη ζάχαρη. Οπότε η φρουκτόζη δεν συστήνεται ως υποκατάστατο της ζάχαρης στο διαβήτη.

6. Αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη μπορώ να πίνω άφθονα

Έχουν κυκλοφορήσει πια στην αγορά πολλά αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη, που περιέχουν γλυκαντικά χωρίς θερμίδες. Τα αναψυκτικά αυτά έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν ανεβάζουν το σάκχαρο και έχουν ελάχιστες θερμίδες. Ωστόσο, τα γλυκαντικά που περιέχουν έχουν ένα ανώτατο όριο ασφαλείας, όπως αναφέρθηκε, το οποίο πλησιάζει επικίνδυνα όποιος υπερβάλλει στην κατανάλωση τέτοιων αναψυκτικών. Επίσης, τα αναψυκτικά είναι κατά βάση τεχνητά ποτά, τα οποία δεν ανήκουν σε ένα υγιεινό σχήμα διατροφής. Οπότε δεν συστήνεται η ελεύθερη κατανάλωση τους, αλλά εφόσον καταναλώνονται ας γίνεται με μέτρο.

7. Το παξιμάδι και το μέλι απαγορεύονται

Το παξιμάδι και το μέλι είναι δυο τρόφιμα, που έχει δειχθεί ότι ανεβάζουν κατακόρυφα το σάκχαρο, με αποτέλεσμα μία απότομη υπεργλυκαιμία και αμέσως μετά μία πιθανή υπογλυκαιμία. Είναι από τα τρόφιμα που καλό είναι να αποφεύγονται από τους διαβητικούς, με εξαίρεση την περίπτωση της άριστης ρύθμισης του διαβήτη όπου μπορούν να προστίθενται δοκιμαστικά.

8. Κρέας μπορώ να τρώω άφθονο

Το κρέας δεν περιέχει υδατάνθρακες αλλά πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες δεν ανεβάζουν το σάκχαρο του αίματος αλλά έχουν θερμίδες. Οπότε εάν το κρέας καταναλώνεται άφθονο είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί το βάρος. Και το παραπάνω βάρος πάντα χειροτερεύει την εξέλιξη του διαβήτη. Επίσης, το κρέας περιέχει κορεσμένα λιπαρά, που συνδέονται με την χοληστερίνη του αίματος. Έτσι αν με τον διαβήτη συνυπάρχει δυσλιπιδαιμία, τότε σίγουρα το κρέας πρέπει να καταναλώνεται προσεκτικά. Συνεπώς στο σακχαρώδη διαβήτη καλό είναι το κρέας να υπάρχει στη σωστή ποσότητα στο διαιτολόγιο του ασθενούς.

9. Πρέπει να τρώω κάθε 3 ώρες

Τα συχνά γεύματα είναι καλύτερα για τη λειτουργία του μεταβολισμού και για τη ρύθμιση του σακχάρου. Αυτό, όμως είναι κάτι που εξατομικεύεται ανάλογα με το πρόγραμμα, τις συνήθειες και τις τιμές του σακχάρου του καθενός. 3-4 γεύματα συνήθως είναι ένα καλό πρόγραμμα. Ωστόσο, ειδικά όσοι κάνουν ινσουλίνη βραδείας δράσης το βράδυ, είναι καλό να τρώνε 2 φρυγανιές με 1 φλούδα τυρί πριν τον ύπνο.

10. Το κρασί ανεβάζει το σάκχαρο

Το αλκοόλ κατεβάζει το σάκχαρο του αίματος, και γι’ αυτό στην περίπτωση της ινσουλίνης πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύεται από γεύμα. Υπάρχει κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Αν ο ασθενής συνηθίζει να καταναλώνει αλκοόλ, τότε μπορεί να το συνεχίσει, αρκεί να μην ξεπερνάει ημερησίως τις δυο μερίδες αλκοόλ αν είναι άντρας και την μία μερίδα αν είναι γυναίκα (όπου 1 μερίδα: 1 ποτηράκι κρασί, 1 ποτήρι μπύρα, 1 δάχτυλο υψηλόβαθμο ποτό κλπ.). Αν δεν είναι στις συνήθειες του ασθενούς τότε δεν

χρειάζεται να προστεθεί. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όπου υπάρχει παραπάνω βάρος, υπέρταση και τριγλυκερίδια.