Σαν υπογλυκαιμία χαρακτηρίζεται το σύνολο των συμπτωμάτων και σημείων που εμφανίζει ένα διαβητικό άτομο όταν τα επίπεδα σακχάρου του αίματος μειωθούν απότομα. Είναι συνήθης σε διαβητικούς που θεραπεύονται με ινσουλίνη αλλά και σε αυτούς που λαμβάνουν ορισμένες κατηγορίες αντιδιαβητικών δισκίων.

Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας διακρίνονται σε:

1. νευρογενή: οφείλονται στην ενεργοποίηση του αυτόνομου νευρικού συστήματος και την έκκριση κατεχολαμινών (αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη) και περιλαμβάνουν: άγχος, ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, ναυτία, αίσθημα πείνας
   1. νευρογλυκοπενικά: οφείλονται στην μειωμένη παροχή σακχάρου στον εγκέφαλο και περιλαμβάνουν: κεφαλαλγία, θρόμβος οράσεως, διαταραχές μνήμης, αντίληψης, αδυναμία συγκέντρωσης, ζάλη, σύγχυση, παράξενη συμπεριφορά, εξάντληση, αδυναμία, υπνηλία, λήθαργο, σπασμούς, κώμα

Η υπογλυκαιμία διακρίνεται σε:

1.      ασυμπτωματική: όταν τα επίπεδα σακχάρου κυμαίνονται μεταξύ 70-60 mg/dl. Δεν εμφανίζονται συμπτώματα, η υπογλυκαιμία διαπιστώνεται μόνο με τη μέτρηση της γλυκόζης αίματος

2.      ήπια υπογλυκαιμία: όταν τα επίπεδα σακχάρου μειώνονται κάτω των 60 mg-50mg/dl. Αρχίζουν να εμφανίζονται τα νευρογενή συμπτώματα, ακολουθούν τα νευρογλυκοπενικά οι ασθενείς είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν μόνοι τους την υπογλυκαιμία

3.      σοβαρή υπογλυκαιμία: τα επίπεδα σακχάρου μειώνονται κάτω των 40mg/dl. Οι ασθενείς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν από μόνοι τους την υπογλυκαιμία και αν δεν δοθεί βοήθεια εγκαίρως επέρχεται απώλεια της συνείδησης

Ιδιαίτερη περίπτωση υπογλυκαιμίας είναι η νυχτερινή και η ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία. Η νυχτερινή υπογλυκαιμία χαρακτηρίζεται από πτώση του σακχάρου στο αίμα κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου.

Η νυχτερινή υπογλυκαιμία μπορεί να είναι ασυμπτωματική ή να εκδηλώνεται με:

• έντονες νυχτερινές εφιδρώσεις
• ανήσυχη συμπεριφορά κατά τον ύπνο
• ζωηρά όνειρα, εφιάλτες
• νυχτερινούς σπασμούς
• πρωινή κεφαλαλγία, κόπωση, κατάθλιψη

Η διάγνωση και πρόληψη της νυχτερινής υπογλυκαιμίας είναι πολύ σημαντική γιατί επηρεάζει την όλη γλυκαιμική ρύθμιση του διαβητικού, είναι πιθανή αιτία της ανεπίγνωστης υπογλυκαιμίας και έχει πιθανές επιπτώσεις στην εγκεφαλική λειτουργία.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η μέτρηση του σακχάρου του αίματος προ ύπνου για την πρόληψη της νυχτερινής υπογλυκαιμίας. Αν η τιμή σακχάρου είναι < 130 mg/dl πρέπει να προσλαμβάνονται επιπλέον υδατάνθρακούχες τροφές πριν την νυχτερινή κατάκλιση.

Για την πρόληψη της νυχτερινής υπογλυκαιμίας σημαντική είναι και η μείωση της δόσης της ινσουλίνης μετά μυϊκή άσκηση/αθλητική δραστηριότητα.

Η ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία, αποτελεί σοβαρή μορφή υπογλυκαιμίας. Κατ΄αυτή, παρότι οι τιμές γλυκόζης μειώνονται πολύ χαμηλότερα από 60 mg/dl ο ασθενής δεν παρουσιάζει τα προοδευτικά συμπτώματα της επερχόμενης υπογλυκαιμίας και μπορεί να οδηγήσει απροειδοποίητα στην απώλεια συνείδησης και κώμα.

Οι σημαντικότερες αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν ένα διαβητικό σε υπογλυκαιμία είναι:

• καθυστέρηση-παράλειψη γεύματος ή ανεπαρκής λήψη τροφής
• αλλαγή στο σκεύασμα της ινσουλίνης, αλλαγή στη θέση που γίνεται η ινσουλίνη, υπερβολική δόση ινσουλίνης ή δισκίου
• έντονη σωματική άσκηση  χωρίς να έχει γίνει τροποποίηση της ποσότητας τροφής ή της δόσης φαρμάκων και ινσουλίνης
• νεφρική ανεπάρκεια
• παθήσεις ενδοκρινών αδένων
• κατανάλωση οινοπνεύματος, ακόμη και μικρή υπέρβαση αυτού

Κίνδυνοι από την υπογλυκαιμία

• βαριά υπογλυκαιμικά επεισόδια μπορεί να οδηγήσουν σε κώμα, τα οποία αν δεν αντιμετωπισθεί εγκαίρως από το περιβάλλον του ασθενούς μπορεί να καταλήξει και σε θάνατο
• μόνιμες εγκεφαλικές βλάβες
• διαταραχές στη μνήμη και την αντίληψη
• απορρύθμιση της γλυκαιμικής ρύθμισης του διαβητικού γιατί η υπογλυκαιμία προκαλεί αντιρροπιστική υπεργλυκαιμία
• η υπογλυκαιμία συμβάλλει στην αύξηση του βάρους του διαβητικού, λόγω αυξημένης πρόσληψης υδατανθράκων για την αντιμετώπιση της
• τραυματισμοί ή κατάγματα λόγω πτώσης
• αίσθημα φόβου και ανασφάλειας για πιθανό υπογλυκαιμικό επεισόδιο, δυσχέρεια ανεύρεσης εργασίας και έλλειψη κατανόησης από τον εργοδότη, άρνηση ασθενούς να υποβληθεί σε ινσουλινοθεραπεία.

Πρόληψη υπογλυκαιμίας

• να έχει πάντα γλυκόζη μαζί του (χάπια γλυκόζης, καραμέλες)
• μέτρηση σακχάρου όταν αισθανθεί προειδοποιητικά σημάδια και πριν τον ύπνο
• να μην παραλείπει γεύματα και να καταναλώνει υδατάνθρακες σε κάθε γεύμα
• προσοχή στη δόση ινσουλίνης
• τροποποίηση διατροφής και δόσης φαρμάκων σε περίπτωση άσκησης: αύξηση πρόσληψης υδατανθρακούχου τροφής και μείωση δόσεων ινσουλίνης προ και μετά την άσκησης
• σε περίπτωση κατανάλωσης αλκοόλ πρέπει να λαμβάνεται συγχρόνως υδατανθρακόυχος τροφή
• εντατικοποίηση των μετρήσεων σακχάρου αίματος σε περίπτωση ασθενείας ή κατάσταση stress

Αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας

Ο διαβήτης θα πρέπει να πάρει 10-20 g γλυκόζης ή αντίστοιχα της, τα οποία είναι:

• 3 χάπια γλυκόζης
• 2-3 κουταλιές ζάχαρη διαλυμένη σε νερό
• Χυμός φρούτων
• 2 κουταλιές μέλι
• Ένα ποτήρι γάλα
• 5-6 σκληρές καραμέλες

Η μέτρηση του σακχάρου επαναλαμβάνεται μετά 10-15 λεπτά και αν χρειασθεί μπορεί να επαναληφθεί η λήψη γλυκόζης.

Αν ο διαβητικός είναι αναίσθητος δεν πρέπει να του δοθεί στερεά ή υγρή τροφή. Απαιτείται ένεση 1 mg γλυκογόνου από άτομο του περιβάλλοντός του.

Αφού συνέλθει πρέπει να φάει ζάχαρη ή κάποια ελαφριά τροφή. Αν δεν συνέλθει χρειάζεται ιατρική βοήθεια και ενδοφλέβια ένεση γλυκόζης.